Nacimiento del Río Eo (Lugo)

DESCRICIÓN E CONTEXTO XEOLÓXICO

Galicia é o país dos mil ríos, e un dos máis emblemáticos é precisamente o río Eo. Case cen quilómetros de curso de auga dende o nacemento ata a desembocadura, delimitan a transición entre Galicia e Asturias. As súas augas discorren polos concellos galegos de Baleira, Ribeira de Piquín, A Fonsagrada, A Pontenova, Trabada, Ribadeo e os asturianos San Tirso de Abres e Vegadeo.

O río Eo nace en Fonteo como cauce fluvial que recolle as augas da serra do Mirador. A composición de dita serra inclúe rochas metamórficas como xistos e cuarcitas, que en enclaves localizados intercalan calcáreas.

Todas estas litoloxías están datadas na idade do Cámbrico, o primeiro dos períodos da era Paleozóica. Estes materiais foron depositados nunha plataforma mariña somera, durante un período de tempo no que o nivel do mar ascendía, de maneira que os sedimentos máis modernos se enterraron en zonas cada vez máis profundas. Foi nese proceso cando se deposita a denominada cuarcita de Candana, predominante neste punto, que é unha formación de tipo detrítico, isto é, composta de fragmentos, ou clastos, de rocha e minerais previamente existentes acumulados mecánicamente.

Tras a etapa deposicional entra en xogo a fase de deformación tectónica que ocorreu en dous momentos xeolóxicos diferentes. Primeiro producíuse a unha deformación na Oroxenia Varisca que transformou a primitiva cunca sedimentaria nunha zona de relevo emerxido. Despois, xa na Era Cenozoica, a Oroxenia Alpina reactiva os vellos terrenos variscos erosionados polo paso do tempo, levantando a orografía existente.

 Este novo movemento oroxénico trae consigo una nova rede de fracturación en dirección N-S, cuxo resultado foi o aliñamento de montañas e o encaixonamento de cursos de agua seguindo esa dirección. A serra do Mirador é un exemplo de levantamento e reorientación do terreno como consecuencia da fracturación tectónica alpina producida pola prolongación do eixo Cantábrico-Pirenaico.

PARA A OBSERVACIÓN

O lugar exacto do nacemento do río Eo insérese nun complexo lúdico e divulgativo chamado “Area recreativa do nacemento do río Eo”. Este complexo ambiental, a pé de estrada, inclúe o nacente propiamente dito e un Centro de Interpretación Ambiental, ademais dalgúns elementos da etnografía popular, coma un forno ou un hórreo recentemente rehabilitados. A maior parte do espazo foi construído utilizando materiais autóctonos.

Este punto do Concello de Baleira presenta un elevado interese didáctico grazas a unha exposición permanente sobre o río Eo e aos seus trazos fundamentais da serra da Marronda.

Esta serra contén un bosque autóctono de 611 hectáreas de natureza pura, cunha altitude de entre 450 e 925 m con especies arbóreas como faias, castiñeiros, carballos, aveleiras, acivros, salgueiros ou estripeiros.

TRABALLOS CIENTÍFICOS

O Eo forma parte desde o ano 2007 da declarada pola UNESCO Reserva da Biosfera de Río Eo, Oscos e Terras de Burón. Este grao de protección ambiental busca reforzar a necesidade de protexer espazos naturais de maneira sustentable co gallo de preservar os todos os seus recursos: naturais, económicos e culturais. No documento de constitución da Reserva poden consultarse todos os datos relativos á conformación de tan vasta cunca fluvial baixo diferentes perspectivas: natural, económica e legal.

 CURIOSIDADES                                                              

O nome do río Eo provén do vocábulo Ego, que en tempos romanos alternou con Egoba, e así o testemuña o naturalista e militar romano Plinio o Vello ao falar dos Egobarri, os habitantes da beira da ría. De Ego vén Eo e tamén as formas medievais Iuve (775), Euve (875), e finalmente Ove (905), nome dunha parroquia de Ribadeo, próxima á ría.