Baterías militares de Nosa Señora de Doniños

ESTRUTURA 

A estrutura da batería está recollida no plano que Gil de Bernabé realizou en 1797. O enxeñeiro debuxa unha planta en forma de estrela, seguindo o modelo de Vauban que rexía na época. Os baluartes adiántanse cara ao interior da costa e un parapeto garda a fronte de mar. Detrás deste atopábanse as pezas de artillería.

A súa posta en marcha, a batería de Doniños contaba cunha dotación de oito canóns de calibre 24 e o material necesario para cargalos. Existía tamén un foso que cercaba o recinto.

O plano sitúa a porta de entrada na parte posterior, defendida por muros con seteiras que permiten entrar luz mentres gardan a entrada. No interior atopábanse algunhas dependencias domésticas para os soldados alí destinados, como unha cociña ou o dormitorio, ademais do almacén para a pólvora e o resto de material bélico.

Tres anos despois de ser concluída, o 25 de agosto de 1800, a batería entrou en acción. Ás oito da mañá dese día un vixía avistou a frota inimiga desde Monte Ventoso, ao sur de Doniños. Atopábanse no enclave oito artilleiros, pero contaban co apoio de 80 homes do II batallón da División de Granadeiros e Cazadores Provinciais de Galicia. 

Pasado o mediodía, a escuadra inglesa xa fondeara na enseada e, aproveitando a marea baixa, empezou o desembarco en botes. O seu obxectivo era Ferrol, a 8 quilómetros, e a frota alí amarrada. A batería abriu fogo para deter o seu avance, pero sen gran efecto, pois non causou ningunha baixa. Os navíos ingleses contestaron cos seus canóns. 

O sentinela de Monte Ventoso informou ás catro e media da tarde de que “o lume de Doniños cesou aos primeiros canonazos da escuadra. O seu destacamento parece abandonalo. Diríxense á praia multitude de lanchas e botes con tropas de desembarco… Considérase que esta vixía quede presto aos inimigos. Está a vir a tropa gañando xa as alturas. Xa desembarcaron tren de artillería e queda o forte de Doniños polo inimigo”.

As tropas inglesas enfrontáronse ás galegas en terra xa ao día seguinte, á altura do castelo de San Felipe. Aínda que os ingleses gañaban terreo, finalmente retiráronse conscientes de que perderan o efecto sorpresa e a praza de Ferrol, obxectivo final, quedou a salvo. Esta data conmemórase todos os anos na coñecida como Batalla de Brión. A batería quedou danada e houbo que acometer obras de remodelación que se aproveitaron para a súa ampliación en vista de que o perigo si era real. Con todo, unha vez concluídas as obras, a batería foi abandonada rapidamente e a praia de Doniños non volveu vivir un episodio bélico. Actualmente atópanse nun estado ruinoso.