Baterías militares de la ensenada de Cariño

Durante o axitado século XVIII, con múltiples conflitos bélicos internacionais e internos, como a Guerra de Sucesión, faise patente que a ría de Ferrol necesita unha maior protección que a que ofrecían os castelos de San Felipe, A Palma e San Martiño.

A enseada de Cariño, na boca da ría, preséntase como un punto estratéxico. Nesta baía as embarcacións debían esperar a que o vento favorable enchese as súas velas para poder encarar o corredor de auga que desemboca no fondo da ría. 

A enseada era, por tanto, parada obrigada para calquera barco, incluídos os inimigos, que quixesen penetrarse ata o porto ferrolán. A estratexia de defensa sería sinxela cun bo conxunto de canóns a unha beira e outra da ría. Así, entre 1731 e 1770, proxectáronse unha serie de baterías colaterais. Na cara norte da ría foron as de San Carlos, San Cristovo, Cariño e Punta Viñas. Todas elas hoxe protexidas baixo a declaración de Ben de Interese Cultural.

Durante a Idade Media o deseño das fortalezas seguía pautas sinxelas. As murallas tiñan como características principais ser altas, robustas e de liñas simples. Pero a irrupción dunha nova arma, o canón con pólvora no s. XV, requiriu reformularse as defensas. Os italianos marcaban as tendencias, pero un francés, Sébastien Le Prestre, Señor de Vauban, perfeccionou as directrices italianas no XVII. A pegada de Vauban está presente nas fortalezas de Ferrol, tanto no castelo de San Felipe, pois sufriu modificacións no XVIII, como nas baterías da enseada de Cariño.

Unha das súas principais características son os baluartes. Aínda que Vauban non os inventou, si os desenvolveu e situou de maneira moi particular nas fortalezas. Incorporábaos sempre que o permitían o terreo e o espazo, o que provocaba que os seus deseños adquirisen forma de estrela. Estes saíntes defensivos son moi relevantes xa que permiten exercer lume cruzado e, ademais, ao adiantarse do muro de cortina, obrigaban a que os artilleiros inimigos tivesen que retroceder se querían acertar xusto neles.

As fortalezas da enseada de Cariño son abaluartadas, seguindo os ditados deste modelo; aínda que, hai que ter en conta o intrincado do terreo, que presenta grandes desniveis, co que as famosas estrelas de Vauban non están tan logradas. 

Vauban realizou ademais outra modificación significativa nos muros. Concluíu que cunha inclinación de 100 graos estes repelerían mellor os proxectís, xa que rebotaban máis que cando chocaban contra unha superficie completamente vertical, así que o dano que causaban era menor. A inclinación terminaba nun cordón maxistral, unha liña marcada na que o muro volvía á súa rectitude. Isto indicaba que, á mesma altura do cordón, na cara interior, atopábase o chan firme sobre o que os artilleiros montaban os canóns. 

O método de construción era a cachotería. Esta técnica consiste en colocar as pedras unhas sobre outras, sen apenas labralas e sen seguir un patrón estrito na súa liña ou tamaño. Os ocos énchense con pedras de menor envergadura e tamén se utiliza algún tipo de morteiro, como argamasa, para fraguar a construción. A cachotería evita o desperdicio de materiais e acelera os tempos de edificación, sen descoidar a robustez que require unha batería militar.