Castelo de San Felipe

Para saber máis

A fortificación actual abarca 16.000 m². A súa silueta adáptase á complexa orografía, aplicando as regras que rexían no século XVIII, cando adquire o seu aspecto actual. Trátase dunha batería abaluarta, así que o seu deseño está protagonizado por saíntes ou esquinas que melloraban a defensa do fuerte.Cara ao mar, posúe unha liña de canóns, mentres que cara terra, adiántanse os baluartes nos que se posicionaban os soldados que debían encarar o ataque por este flanco. A zona costeira presume dunha unha liña baixa de artillería moi ben conservada, con  troneiras e merlóns que axudaban aos soldados do castelo a protexerse. Entre a muralla exterior e a interior atópanse uns parapetos transversais que recordan a pontes chamadas  espaldóns. Estes servían para que os artilleiros se gorecéran do lume inimigo cando se atopaban nesta zona.

Na mesma liña de costa, baixo o mar, pero á vista, aínda resisten as ancoraxes que permitían tender e recoller a barreira flotante que atravesaba a ría, desde San Felipe a San Martín, para impedir a entrada de barcos inimigos. Estaba composta por mastros, restos de barcos e outras madeiras de gran tamaño unidas por unha maroma. O feito de que fose flotante non é despreciable, pois desta maneira garantían que cos cambios de marea a barreira sempre cumprise a súa función. Só se estendía en momentos de perigo e parece que cumpriu o seu papel disuasorio, pois nunca unha nave inimiga puido penetrar ata o porto de Ferrol.

A zona central da fortaleza a forma un hornabeque: dous semibaluartes que penetran na terra e que, na parte oposta, cara ao mar, estréitanse e pechan nunha gola. No medio queda un gran  patio de armas co edificio principal do complexo. O hornabeque está rodeado dun foso seco. Todo o conxunto presenta un forte desnivel que foi salvado con escaleiras e caponeiras, utilizadas para protexer o foso e axudar na comunicación das diferentes partes. 

O principal material construtivo é o granito, moi abundante na zona. Loce na sillería, aínda que na maioría do castelo empregouse a técnica de cachotería. A pesar da súa función defensiva, existen elementos decorativos de estilo barroco, por exemplo nas portas, que sumados ás elaboradas garitas e aos merlóns -os saíntes rectangulares que coroan os muros exteriores- outórganlle elegancia. 

BAUTISMO DE LUME 

Aínda non estaba o castelo en pé e o primeiro perigo xa chegara á costa Ártabra. En 1589 o pirata Francis Drake, moi popular en Galicia polas súas múltiples incursións nesta zona, posicionou as súas naves fronte á Coruña e Ferrol. A escuadra, enviada pola raíña Isabel I de Inglaterra, acabou atacando á primeira cidade, aínda que sen poder sometela.

En 1639 o castelo estivo preto de estrearse cando unha frota francesa, ao mando de Henri D´ Escobleau de Sourdis, bispo de Bordeus, tiña a intención de atacar o porto da Coruña e Ferrol, onde se atopoban varios buques que ían camiño de  Flandes. O bispo enviou entre 2.000 e 3.000 homes en embarcacións menores que chegaron a descender nas praias ferrolás, pero topáronse cunha tropa de mosqueteiros que fora enviada desde A Coruña, cidade á que tampouco conseguiron dominar.

A fortaleza viviu o seu verdadeiro bautismo de lume en 1800, na coñecida como Batalla de Brión. As tropas inglesas desembarcaron na praia de  Doniños, na entrada da ría, e tentaron chegar a pé ata Ferrol, mentres algunhas pequenas embarcacións tentaban avanzar por mar. No primeiro día conseguiron sorprender a San Felipe con todos os seus canóns mirando ao mar. Tivo que ser o castelo da Palma quen, desde o outro lado da ría, lanzase canonazos por riba de San Felipe para combatir ao inimigo. Os soldados empregaron a noite para dispoñer os canóns cara á montaña e, ao amencer, atacaron novamente ao inimigo, que se rendeu durante este segundo día.